Te święta wiosny i zmartwychwstania Jezusa Chrystusa przypadają według klasycznego kalendarza na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni, to znaczy po pełni, która będzie po 21 marca. Jeżeli pełnia jest w niedzielę, Wielkanoc obchodzi się aż w następną niedzielę. Obliczenia są jednak stosunkowo złożone, ponieważ trzeba znać dokładną fazę Księżyca.
Ciekawostka: jak dokładnie obliczyć datę Wielkanocy?
Do ustalenia fazy Księżyca wykorzystywano dziewiętnastoletni cykl Metona, to znaczy okres, po którym dojdzie do zbiegu czasu trwania miesięcy syderycznych (faz księżyca) i lat słonecznych. Co 19 lat zatem w danym dniu Księżyc znajduje się w tej samej fazie. Dla ustalenia niedzieli trzeba obliczyć, w jakim dniu tygodnia zaczynał się dany rok, przy tym istnieje siedem możliwości (tyle, ile dni w tygodniu), z powodu lat przestępnych jednak czas trwania cyklu wynosi 28 lat. Dla każdego roku według tych obliczeń przydzielano tzw. niedzielną literę. Na podstawie tych obliczeń zestawiano tabele, które mogły służyć też do innych celów.
Faza Księżyca i cykl Metona
Dla obliczenia daty Wielkanocy trzeba zatem określić według cyklu Metona, ile dni po 21 marca nastąpi pełnia (0–28) i w którym dniu potem przypadnie na niedzielę (1–7). Niedziela wielkanocna może zatem wyjść na od 1. do 35. dnia po 21 marca. Dla każdego roku można przyporządkować jedną z 35 dat Wielkanocy. Z obliczeń można następnie zestawić 35 tabel możliwej daty Wielkanocy i tym datom przyporządkować odpowiednie lata, kiedy Wielkanoc obchodzi się w tych samych dniach.
Data Wielkanocy może zatem różnić się w różnych latach nawet o więcej niż jeden miesiąc (od 22 marca do 25 kwietnia). Przesilenie wiosenne jest ustalone „urzędowo“ na 21 marca według kalendarza gregoriańskiego bez względu na rzeczywistość astronomiczną (która może się różnić aż o dwa dni). W niektórych krajach protestanckich (na przykład w Niemczech, Szwecji i Danii) jednak Wielkanoc obchodzono kilkadziesiąt lat w XVIII i XIX wieku według rzeczywistości astronomicznej.
Dlaczego właściwie na Wielkanoc maluje się jajka?
Każdy z symboli Wielkanocy ma swoje uzasadnienie. Niektóre są chrześcijańskie, wiele dużo starszych i pochodzą od różnych obyczajów pogańskich.
Pisanki lub kraszanki są jednym z najbardziej znanych symboli Wielkanocy i istnieją dowody na to, że w czasach przedchrześcijańskich były symbole przyjścia wiosny. Jest wiele teorii, dlaczego tak było/jest. Jedna z nich mówi, że jajko zawiera nowe życie i już od niepamiętnych czasów było symbolem płodności, urodzajności, życia i wskrzeszenia.
Najstarsza znaleziona pisanka liczy podobno 2300 lat. W Republice Czeskiej dziewczęta dawały jajka chłopcom jako nagrodę za śmigusa, jajka musiały być pełne i barwne. Wydmuchane jajka, tak zwane wydmuszki, służyły przede wszystkim jako dekoracja. Tradycyjne kolory wielkanocne, to czerwony, żółty, zielony, brązowy i czarny – to znaczy takie kolory, które można uzyskać z naturalnych źródeł. Czerwony kolor chronił według przesądów przed demonami i jednocześnie symbolizował miłość i życie.
Zrób i Ty nowoczesne lub tradycyjne pisanki!
My w ISOTRA wypróbowaliśmy oba rodzaje. Najpierw spróbowaliśmy pisanek z twarzą, które przypominają ulubione emotikony na portalach społecznościowych. Jeżeli nie musisz dotrzymywać tradycji i masz dzieci, ta opcja powinna im sprawić frajdę!
Potrzebujesz tylko:
- białych jajek
- żółtej farby na pisanki
- czarnego pisaka
- kolorowych farb temperowych i pędzelka
Jajka ugotujemy w wodzie a następnie zabarwimy według instrukcji na torebce z farbą. Po ostygnięciu już tylko rysujemy nasze ulubione emotikony.
Następnie chcieliśmy spróbować czegoś bardziej tradycyjnego, ale jednocześnie nowoczesnego. Zdecydowaliśmy się na niebieskie jajka z efektem bryzgów, które w prosty powstały przez pryskanie pędzelkiem na jajko. Kolory można różnie kombinować.
Chcesz więcej pomysłów? Mamy!
Ponieważ zaczęło nas to bawić, rozejrzeliśmy się w Internecie, co jeszcze moglibyśmy wytworzyć i znaleźliśmy mnóstwo przepięknych pisanek. Tu są 3 następne pomysły, które naszym zdaniem są najlepsze i szkoda byłoby ich nie wypróbować. Zrobisz to za nas?
- Epickie jajka, które wyglądają jak kaktusy
- Urocze jajeczka w postaci jednorożców
- Jajka à la (nie tylko) zwierzątka leśne
- Przepięknie wykonane tradycyjne pisanki
- Jajka z kalkomaniami roślin
Dlaczego jest miej białych jajek i przeważają brązowe lub nakrapiane?
Brązowe jajka znoszą ciemne kury z czerwonymi lub czerwonobrązowymi dzwonkami. Brązowe kury są odporniejsze niż ich białe koleżanki, znoszą więcej jajek i hodowcy dużo częściej je wybierają. Tj. powód, dlaczego w sklepach widzimy przede wszystkim brązowe jajka. Ciemne jajka mają mocniejszą skorupkę, dlatego wykazują wyższą jakość i są odporne na pęknięcie.
Białe jajka znoszą białe odmiany kur z bardzo jasnymi dzwonkami. Są, co prawda, piękne i jak stworzone na wielkanocne pisanki, ale niestety są bardzo kruche i trudniej się je wydmuchuje. Białych kur hoduje się znacznie mniej, dlatego białych jajek nie jest tyle, co brązowych.
Sprawi nam radość, jeżeli na Wielkanoc kupisz jajka z wolnego wybiegu.
Ekologiczne farbowanie jajek? Naturalne farby do jajek uzyskasz z warzyw lub przypraw.
Wielkanocne farbowanie w łupinach cebuli już większość z nas zna, ale nie jest to jedyny sposób, jak odziać jajka w naturalny sposób!
Farbowanie jajek naturalnymi kolorami jest zdrowsze dla nas i, oczywiście, dla środowiska. Jeżeli zazwyczaj tego nie robisz, bądź przynajmniej na Wielkanoc bardziej oględny dla kur i kup jajka z wolnego wybiegu. Jeżeli masz swojego dostawcę jajek, na przykład na targu, lub jest nim Twój sąsiad lub znajomy, przeważnie w jednym pudełku otrzymasz jajka o różnych odcieniach (od brązowych aż po białe). Brązowe jajka będą dobre do farbowania ciemniejszymi kolorami, na białych jajkach wypróbuj jaśniejsze kolory. Nie oczekuj jednak jasnych sytych kolorów, tak działają barwniki wyprodukowane przemysłowo, ale zaletą jest to, że każde jajko farbowane w naturalny sposób będzie Twoim własnym małym oryginałem, z którego możesz być dumny!
Przed farbowaniem trzeba przygotować jajka. Dokładnie je umyć i jeszcze wytrzeć papierową serwetką nawilżoną octem. Do garnków, misek lub kubków przygotuj kąpiele farbujące, do każdej dodaj jeszcze dwie do czterech łyżek octu, aby farba lepiej trzymała. Jajka muszą być całkowicie zanurzone, przygotowując lepiej jest użyć mniejszych, ale głębszych naczyń. Nie przeciągaj gotowania na czas dłuższy niż zalecanych 10 minut gotowania jajek na twardo. Zdejmij garnek z ognia, ale jeżeli jeszcze kolor nie jest zadowalający, możesz zostawić jajka w kąpieli dłużej, nawet przez noc. Ogólnie obowiązuje, że im dłużej farba działa, tym jest intensywniejsza. Zabarwione jajka wysusz, ewentualnie możesz je wypolerować z odrobiną oleju, aby były jeszcze piękniejsze i błyszczące.
- Kolor żółty: rumianek, kminek, kurkuma, szafran
- Kolor żółtozielony: kwiat lipy
- Kolor żółtobrązowy: łupiny cebuli
- Kolor zielony: szpinak, pokrzywy
- Kolor czerwony: łupiny czerwonej cebuli, buraki, owoce róży
- Kolor niebieski: czerwona kapusta, jagody, prawoślaz
- Kolor różowy: borówki, truskawki, maliny
- Kolor brązowy: czarna herbata
Wielki piątek i Biała sobota. Co te dni oznaczają?
W Wielki piątek nie sprzątaj! W chrześcijańskim świecie Wielki piątek jest dniem, kiedy został ukrzyżowany Jezus Chrystus. Dlatego jest uważany za dzień smutku, modlitw i spokoju.
Woda w piątek miała leczniczą siłę, potrafiła leczyć choroby oczu i skóry. Przynosiła też urodę i świeżość, kto jej zaczerpnął, miał być cały rok szczęśliwy. A ponieważ co było dobre dla ludzi, było dobre również dla zwierząt, w Wielki piątek w wodzie z potoku dla zdrowia kąpano również konie. Wodą, tym razem święconą, gospodarz musiał skropić chlewy i zabudowania, aby nie przyszło nieszczęście.
Ciekawe: Tworzenie i zwierzątka z kasztanów
W Wielki piątek podobno otwiera się ziemia i wydaje skarby, które wskazuje światełko lub kwitnąca lub promieniejąca paproć. Według legendy w tym dniu otwiera się też legendarna góra Blaník.
Skąd pochodzi nazwa Białej soboty, możemy tylko domyślać się. Prawdopodobnie od białych szat, według jednego źródła kapłańskich, według innych od białych szat dzieci, które właśnie zostały ochrzczone. Gospodynie w tym dniu kupowały nowe miotły, którymi następnie wymiotły całe gospodarstwo, aby zostało czyste przez cały rok i nie trzymały się w nim owady. Mężczyźni pletli palemki, gospodynie piekła baranki i ciasto wielkanocne, dziewczęta na przykład farbowały jajka.
To już wszystko w naszym wielkanocnym wydaniu specjalnym. Mamy nadzieję, że znalazłeś w nim to, co Cię zainteresowało i że zrobisz pisanki według któregoś ze sposobów opisanych w tym artykule.
